ระบบภูมิคุ้มกันคืออะไร
ระบบภูมิคุ้มกัน (IMMUNE SYSTEM) คือ ระบบการป้องกันตามธรรมชาติที่สร้างขึ้นจากโครงสร้างร่างกายโดยกระบวนการทางชีวภาพ เช่น จากเนื้อเยื่อ เซลล์ อวัยวะ และโมเลกุลต่างๆ ซึ่งระบบภูมิคุ้มกันนี้จะทำหน้าที่ป้องกันและต้านโรคต่างๆ หากระบบภูมิคุ้มกันแข็งแรง โอกาสที่จะเจ็บป่วยจากโรคต่างๆ ก็น้อยลง
ประเภทของระบบภูมิคุ้มกัน
- ระบบภูมิคุ้มกันที่มีมาแต่กำเนิดแบบไม่จำเพาะเจาะจง (Innate immunity) เช่น NK cells (Natural killer cells ซึ่งเป็นส่วนประกอบของระบบภูมิคุ้มกันที่มีมาแต่กำเนิดที่ผลิตออกมาจากไขกระดูก และถือว่าเป็นเม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่ง), ผิวหนัง, เม็ดเลือดขาวชนิดต่างๆ
- ระบบภูมิคุ้มกันที่ได้รับมาภายหลัง (Adaptive immunity) ประกอบด้วย
- ภูมิคุ้มกันก่อเอง (active immunity) เป็นภูมิคุ้มกันที่เกิดจากร่างกายได้รับแอนติเจน หรือเชื้อโรคที่อ่อนกำลังลง เช่น วัคซีนป้องกันโรคต่างๆ
- ภูมิคุ้มกันรับมา (passive immunity) เป็นภูมิคุ้มกันที่ได้มาจากการสกัดจากเลือดของสิ่งมีชีวิต แล้วนำมาฉีดให้ร่างกายต้านทานโรคได้ทันที เช่น เซรุ่มแก้พิษงู เซรุ่มโรคพิษสุนัขบ้า บาดทะยัก คอตีบ หรือภูมิคุ้มกันจากน้ำนมเเม่
เซลล์เพชรฆาต ภูมิคุ้มกันบำบัดแบบไม่กำหนดเป้าหมาย
เซลล์เพชรฆาต (NK cells) เป็นเซลล์ที่เกิดขึ้นภายในไขกระดูก และเป็นเซลล์เม็ดเลือดขาวที่มีความสำคัญ ทำหน้าที่ตอบสนองต่อสิ่งแปลกปลอมแบบไม่จำเพาะได้อย่างรวดเร็ว ซึ่งหมายความว่าเมื่อเซลล์ NK cells ตรวจพบสิ่งแปลกปลอมหรือเซลล์ที่ผิดปกติภายในร่างกาย จะเกิดกระบรวนการกำจัด ทำลายสิ่งแปลกปลอม หรือเซลล์ที่ผิดปกติทันที ดังนั้นเซลล์ NK cells สามารถฆ่าเซลล์ที่กลายพันธุ์ สิ่งแปลกปลอม เช่น แบคทีเรีย รา และเซลล์ที่ติดไวรัสได้ ถ้าคนไข้มีอาการติดเชื้อ หรือป่วยบ่อย เราสามารถคาดการณ์ได้ว่า NK Cells ของบุคคลนี้มีน้อยและประสิทธิภาพการทำงานไม่ดี จึงทำให้ระบบภูมิคุ้มกันของเขาไม่สามารถต่อสู้กับสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกาย
สาเหตุที่ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ
โรคต่างๆที่เกิดขึ้นในร่างกาย ส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกันโดยตรง และมีหลายปัจจัยที่ส่งผลให้ระบบภูมิคุ้มกันแย่ลง
- พักผ่อนไม่เพียงพอ หากเราพักผ่อนไม่เพียงพอเป็นประจำ เราจะอยู่ภายใต้ความเครียดและจะทำให้ฮอร์โมนไม่สมดุล สิ่งนี้จะทำให้ระบบภูมิคุ้มกันของเราอ่อนแอลงและเพิ่มความเสี่ยงในการป่วยหรือติดเชื้อ
- ขาดการออกกำลังกาย การออกกำลังกายเป็นวิธีที่ดีในการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน ช่วยให้ร่างกายของเราผลิตสารเคมีที่ดี ที่เสริมร่างกายของเราและเพิ่มภูมิคุ้มกันของเรา ในทางกลับกัน หากเราขาดการออกกำลังกาย ระบบภูมิคุ้มกันของเราก็จะอ่อนแอลง
- การบริโภคอาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพ การรับประทานน้ำตาล อาหารปิ้งย่าง อาหารหมักดอง และอาหารขยะมากเกินไปจะส่งผลเสียต่อการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้ร่างกายของเราขาดแร่ธาตุและวิตามินบางชนิดที่ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน
- ความเครียดเรื้อรัง เมื่อร่างกายมีความเครียดเรื้อรัง ฮอร์โมนความเครียดจะทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง และทำให้ร่างกายเสี่ยงต่อการติดเชื้อ
การศึกษาแสดงให้เห็นว่าประสิทธิภาพของเซลล์ NK ลดลงเมื่ออายุของเราเพิ่มขึ้น ซึ่งเกี่ยวข้องกับการพัฒนาของมะเร็ง นอกจากนี้ยังพบว่าในผู้สูงอายุ ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่บั่นทอนประสิทธิภาพการทำงานของเซลล์ NK ด้วยเช่นกัน
